تعرفه و فرار مالیاتی در واردات ایران

چکیده: بخشی از اقتصاد غیررسمی فرار مالیاتی می باشد که درآن افراد و عوامل تجاری با فرار از پرداخت مالیات، حقوق قانونی خود را به دولت پرداخت نمی کنند. فرار مالیاتی موجب کاهش درآمدهای مالیاتی دولت می شود و از این جهت دولت را در اجرای سیاست های اقتصادی با مشکل مواجه می سازد. عوامل متعددی بر روی فرار مالیاتی موثرند، که از آن جمله می توان به تعرفه های وارداتی و مالیات بر واردات اشاره کرد. از سوی دیگر در صورتی که تجار و بازرگانان کالای خود را به مراجع گمرکی اظهار نکنند یا مالیات و عوارض متعلقه را پرداخت نکنند، مرتکب نوعی عمل قاچاق شده و از این طریق فرار مالیاتی صورت می گیرد در این تحقیق با استفاده از داده های تابلویی به بررسی اثر افزایش نرخ تعرفه بر روی فرار مالیاتی بر اساس داده های 6 رقمی در طبقه بندی هارمونیک سیستم در واردات ایران دردوره( 2008-2003 )پرداخته ایم. فرار تعرفه ای به صورت تفاوت میان ارزش صادرات گزارش شده به ایران توسط 12 شریک مهم تجاری و ارزش واردات گزارش شده از شرکای تجاری توسط ایران طی سال های مورد بررسی تعریف شده است .نتایج حاصل از تخمین مدل های فرار مالیاتی رابطه مستقیم و معنی دار میان فرار مالیاتی و نرخ تعرفه را تایید می کند نتایج حاصل از این تحقیق، نشان می دهد که افزایش 1 درصدی نرخ تعرفه که جزئی از مالیات های غیرمستقیم می باشد ، فرار مالیاتی را در کل به اندازه 0.67 درصد افزایش می دهد. ضریب نرخ تعرفه برای نرخ تعرفه بالاتر از میانگین 0.008 می باشد و در سطح یک، درصد معنادار است و این بدان معنی است که هر یک در صد افزایش در نرخ تعرفه باعث افزایش 0.8 درصد در سطح شکاف تجاری که به عنوان شاخصی از فرار مالیاتی در نظر گرفته شده است، می شود. در حالتی که نرخ تعرفه پایین تر از میانگین است این ضریب مثبت اما بی معنی است می باشد. همچنین در بررسی سالانه مربوط به اثر نرخ تعرفه بر روی شکاف تجاری این رابطه برای تمام سال ها مثبت و معنادار است و بیشترین مقدار مربوط به سال 2004 می باشد و نشان می دهد هر یک درصد افزایش در نرخ تعرفه باعث افزایش 0.67 درصد در شکاف تجاری که به عنوان شاخصی از فرار مالیاتی گرفته شده است می شود. واژگان کلیدی: فرار مالیاتی، شکاف تجاری، اقتصاد غیر رسمی